Giải bài tập Hoá học 11 Chân trời sáng tạo bài 16 Alcohol

MỞ ĐẦU

Một số loài thực vật như tràm, bạc hà, hoa hồng,... thường có mùi thơm dễ chịu và đặc trưng, vì trong thành phần hóa học chứa hợp chất menthol, terpinen - 4 - ol hoặc geraniol,...là các alcohol. Alcohol là gì?Alcohol có tính chất vật lí, hóa học nào và được ứng dụng trong lĩnh vực gì?

1. KHÁI NIỆM VÀ CẤU TRÚC

Tìm hiểu các khái niệm, cấu trúc của alcohol

Thảo luận 1. Quan sát hình 16.1 cho biết trong các hợp chất hữu cơ đã nêu có nhóm chức đặc trưng nào?

Thảo luận 2. Quan sát hình 16.1 và hình 16.2 cho biết nguyên tử carcbon liên kết với nhóm chức hydroxy có đặc điểm gì? Cách xác định bậc alcohol như thế nào?

Thảo luận 3. Quan sát hình 16.3, Nêu đặc điểm liên kết trong phân tử methanol, ethanol 

Luyện tập. Xác định bậc alcohol của các hợp chất menthol, geraniol, terpinen - 4 - ol có công thức cấu tạo trong phần mở đầu.

2. ĐỒNG PHÂN VÀ DANH PHÁP

Tìm hiểu công thức cấu tạo và gọi tên các alcohol

Thảo luận 4. Quan sát bảng 16.1 cho biết cách xác định mạch carbon chính và thứ tự của các nguyên tử carbon trong phân tử alcohol

Luyện tập. Viết công thức cấu tạo và gọi tên các đồng phân alcohol có công thức phân tử C₅H₁₂O

Luyện tập. Viết công thức cấu tạo và gọi tên các đồng phân alcohol có công thức phân tử C₅H₁₂O

3. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Tìm hiểu tính chất vật lí

Thảo luận 5. Biết nhiệt độ sôi của ethanol là 78,3^oC, propane là -42,1^oC và dimethyl ether là -24,8^oC. Giải thích sự khác biệt đó.

Thảo luận 6. Từ thông tin bảng 16.2 và hình 16.4 cho biết khả năng hòa tan trong nước của alcohol. Độ tan và nhiệt độ sôi của alcohol thay đổi như thế nào theo chiều tăng khối lượng phân tử 

Luyện tập. Tại sao ethanol được dùng làm dung môi cho nhiều loại nước hoa?

4. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

Thảo luận 7. Dựa vào độ âm điện, nêu nguyên nhân sự gây ra sự phân cực về phía nguyên tử oxygen của hai liên kết C - O và O - H

1. Phản ứng thế nguyên tử hydrogen của nhóm - OH

Tìm hiểu tính chất chung của nhóm - OH

Thảo luận 8. Trong phản ứng với sodium liên kết nào trong phân tử alcohol bị phân cắt?

Luyện tập. Viết phương trình hóa học của phản ứng: CH₃CH₂CH₂OH + K → 

2. Phản ứng tạo ether

Tìm hiểu phản ứng tạo ether của alcohol

Luyện tập. Hỗn hợp methanol và ethanol có thể cấu tạo bao nhiêu ether nhờ xúc tác dung dịch H₂SO₄ đặc. đun nóng?

3. Phản ứng tạo thành alkene

Tìm hiểu phản ứng tách nước tạo thành alkene của alcohol

Luyện tập. Viết phương trình hóa học của phản ứng tạo thành alkene từ propan - 1 - ol ở điều kiện thích hợp.

4. Phản ứng oxi hóa alcohol

Tìm hiểu phản ứng oxi hóa hoàn toàn

Thảo luận 9. Tiến hành thí nghiệm 1 quan sát hiện tượng.

Tìm hiểu phản ứng oxi hóa không hoàn toàn

Luyện tập. Viết phương trình hóa học của phản ứng oxi hóa propan - 1 - ol bằng CuO tạo thành aldehyde

5. Phản ứng riêng của polyalcohol 

Thí nghiệm tính chất đặc trưng của polyalcohol 

Thảo luận 10. Tiến hành thí nghiệm 2, quan sát hiện tượng ở hai ống nghiệm (1) và (2) viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra ở bước 2 

Luyện tập. Trình bày phương pháp hóa học nhận biết hai chất methyl alcohol và ethylene glycol.

5. ỨNG DỤNG VÀ ĐIỀU CHẾ

Tìm hiểu một số ứng dụng của alcohol

Thảo luận 11. Đọc thông tin về những ứng dụng của alcohol, nhận xét vai trò của alcohol trong đời sống, sản xuất.

Thảo luận 12. Nêu ý kiến của em về thực trạng xã hội trong cách sử dụng rượu bia hiện nay. Làm thế nào để bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình, cộng đồng liên quan đến đồ uống có cồn.

Luyện tập. Dựa trên tính chất nào để sử dụng methanol và ethanol làm nhiên liệu thay thế cho động cơ đốt trong

Tìm hiểu phương pháp điều chế alcohol

Thảo luận 13. Có những phương pháp phổ biến nào để điều chế ethanol

Vận dụng. Trong nhiều gia đình, thường ngâm các loại thảo dược như củ đinh lăng, tỏi, gừng, nhân sâm, trái nhàu,... với rượu để sử dụng. Phương pháp trên ứng dụng tính chất nào của ethanol vào đời sống?

BÀI TẬP

Bài tập 1. Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra theo sơ đồ sau:

Bài tập 2. Khi chưng cất rượu gạo theo phương pháp nấu rượu truyền thống, tại sao không nên đun sôi quá mạnh?

Bài tập 3. Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về cách pha chế nước rửa tay khô bằng alcohol, nguyên liệu cần có: isopropyl alcohol 99,8% hoặc ethyl alcohol 96$^{o}$, bộ hydrogen peroxide 3%, glycerol 98% và nước cất. Thành phần % theo thể tích các chất như sau:

• Isopropyl alcohol 75,15% hoặc ethyl alcohol 83,33% có tác dụng khử trùng 
• Glycerol 1,45% giữ ẩm da tay
• Hydrogen peroxide 4,17%, loại bỏ các bào vi khuẩn nhiễm có trong dung dịch
• Thành phần còn lại là nước cất hoặc nước đun sôi để nguội

Mô tả cách thực hiện và pha chế 5 lít nước rửa tay khô từ nguyên liệu trên (có thể thêm một ít hương liệu hoặc tinh dầu để giảm bớt mùi alcohol và tạo cảm giác dễ chịu)